Πέτρος Βλαχάκης - Έφεδρος Σημαιοφόρος-22 Δεκεμβρίου του 1921

 

Ήταν Πέμπτη 22 Δεκεμβρίου του 1921 και ο Πειραιάς ετοιμαζόταν για τον ερχομό των εορτών των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς. Την 10.45΄ ώρα το πρωί μια μεγάλη έκρηξη συνοδευόμενη από δόνηση συγκλονίζει όλον τον λιμένα αλλά και την πόλη του Πειραιά. Έξαλλος ο κόσμος του Πειραιά ξεχύνεται στους δρόμους. Πρωτοφανής πανικός. Κανένας δεν αντιλήφθηκε την πραγματικότητα. Μερικοί έλεγαν ότι επρόκειτο περί κεραυνού, άλλοι περί δοκιμαστικών βολών πλοίων ή του πυροβολικού. Όμως ο κρότος αυτός είχε φθάσει μέχρι την Κηφισιά. Η πραγματικότητα έφθασε να εξαπλώνεται με ρυθμό απίστευτο από στόμα σε στόμα μέσα στις γειτονιές του Πειραιά. 

- Έκρηξη στον Λέοντα, έκρηξη στον Λέοντα

-Εβυθίσθη ο "Λέων"

Το ΛΕΩΝ σε φωτογραφία της 1ης Ιανουαρίου του 1912

Κόσμος άρχιζε να τρέχει προς την Ακτή Ξαβερίου που βρίσκονταν στο πλοίο, ακολουθώντας ταυτόχρονα μια μαύρη στήλη καπνού που άρχιζε να είναι ορατή σε όλη την πόλη. 

Το κατεστραμμένο ΛΕΩΝ δίπλα στο ναυαγοσωστικό ΤΕΝΕΔΟΣ. Το δεύτερο αμέσως μετά την  εκκένωση του πρώτου από πυρομαχικά και καύσιμα θα το ρυμουλκήσει σε Δεξαμενή

Πως έγινε η έκρηξη:

Μέρες πριν από το ατύχημα είχε φθάσει στην Ακτή Ξαβερίου το ανιχνευτικό αντιτορπιλικό του Βασιλικού ναυτικού "Λέων". Σκοπός του αγκυροβολίου ήταν η προμήθεια πυρομαχικών. Με υπεύθυνο αξιωματικό τον Ανθυποπλοίαρχο Λάσκο και βοηθό τον Κελευστή Χατζίνα η προμήθεια είχε αρχίσει από τις πρωινές ώρες. Μέχρι που από κάποια αιτία προκλήθηκε η τρομερά αυτή έκρηξη. 

Τα αποτελέσματα της έκρηξης:

Το θέαμα που αντίκρισε ο κόσμος μόλις πλησίασε στην Ακτή Ξαβερίου ήταν φρικιαστικό. Η πρύμνη του πλοίου είχε αποκοπεί και είχε βυθισθεί. Όγκοι άμορφων σαρκών είχαν γίνει ένα με τις λαμαρίνες του πλοίου, ενώ ανθρώπινα μέλη είχαν εκτοξευτεί σε όλη την περιοχή. Μερικά εξ αυτών επέπλεαν επί των υδάτων. Λέμβοι που βρίσκονταν κοντά στο πολεμικό σκάφος είχαν γίνει κομμάτια ενώ και οι παρακείμενοι ταρσανάδες που τότε υπήρχαν επί της Ακτής Ξαβερίου είχαν σχεδόν διαλυθεί. Τα πρώτα ονόματα των θυμάτων αρχίζουν να είναι γνωστά. Πρώτος ο υπεύθυνος φόρτωσης Ανθυποπλοίαρχος Λάσκος, ο έφεδρος Σημαιοφόρος Βλαχάκης, ο Κελευστής Χατζίνας, ο Δίοπος Σκούρης. Αυτοί δεν ήταν οι μόνοι... Απλά οι νεκροί δεν ήταν εύκολο να αναγνωριστούν λόγω της παραμόρφωσης και του διαμελισμού. Η αναγνώριση, ταυτοποίηση και καταγραφή των απωλειών θα διαρκέσει μέρες πολλές. 

Νεκροί και στο Ιέραξ  και στην Αρεθούσα και..... 

Αριστερά στο "Λέων" βρίσκονταν το επίσης ανιχνευτικό αντιτορπολικό "Ιέραξ". Από την έκρηξη σκοτώνεται ο μηχανικός του και ο έφεδρος Σημαιοφόρος Παπαπαύλου. Ακόμα πιο δίπλα το Τορπιλοβόλο "Αρεθούσα" με βαριά τραυματισμένους και σε αυτό και ακόμα παραδίπλα λέμβοι αμέτρητοι. Από τους Λεμβούχους σκοτώνονται οι Κουλίτσης και Λάσκαρης. Από την δεξιά πλευρά το Θωρηκτό Ψαρρά. Ο Κυβερνήτης του οποίου τραυματίζεται, ενώ ο ναύτης του Ιωάννης Τσόκανος σκοτώνεται επί του καταστρώματος. Σκοτώνονται ακόμα και εργάτες που δουλεύουν στα παρακείμενα ξυλουργεία και στους ταρσανάδες. Μεταξύ των παράπλευρων απωλειών βρίσκουμε και τον γραμματέα της γνωστής εταιρείας Κρουαζεροπλοίων "Κιούναρ λάϊν" Γεώργιο Θειακάκη.  

Τραυματίες Τελωνειακοί  υπάλληλοι και Ταχυδρομικοί Διανομείς:

 Η λίστα που φαίνεται να μην τελειώνει περιλαμβάνει ακόμα και Ταχυδρομικούς Διανομείς που διένειμαν την αλληλογραφία στην Ακτή Ξαβερίου αλλά κυρίως που εργάζονταν στον τομέα εκτελωνισμού των δεμάτων καθότι μεγάλο μέρος της τροφοδοσίας των επιχειρήσεων την εποχή εκείνη διενεργείται μέσω δεμάτων.  Τραυματίες οι Κιμούλης (Διευθυντής του ταχυδρομικού παραρτήματος), Χαϊδεμένος, Σταυράκης, Καλαφούτης, Μαυροειδής, Κούτσης, Παπακωνσταντίνου, Κουμιώτης, Τσαγκαράκος και Λιακούτσης. Για πολλά χρόνια μετά το συμβάν οι Ταχυδρομικοί Υπάλληλοι Πειραιώς, είχαν καθιερώσει ημέρα μνήμης των διασωθέντων Ταχυδρομικών Υπαλλήλων. Η ημέρα αυτή ήταν αφιερωμένη στην Αγία Αναστασία την Φαρμακολύτρια (22/12) και ο εορτασμός γίνονταν με συγκεντρώσεις και ομιλίες στις οποίες τονίζονταν η ανάγκη συναδελφικότητας, αλληλεγγύης και σύσφιξης των ανθρωπίνων σχέσεων. Στην περιοχή του Ξαβερίου στεγάζονταν τότε το Δ΄ Τελωνείο Εκτελωνισμού Δεμάτων. Μετά τα χρόνια η επετειακή αυτή εορτή ατόνησε κυρίως λόγω της μεταφοράς των εργαζομένων στο αεροδρόμιο "Ελ. Βενιζέλος". 

Οι περισσότεροι στο Χατζηκυριάκειο Νοσοκομείο:

Νεκροί στοιβάζονται κατά σειρές μπροστά από την εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, στον προαύλιο χώρο του Χατζηκυριάκειου Ορφανοτροφείου που σε κάθε εθνική περιπέτεια μετατρέπονταν σε Νοσοκομείο όπως έχουμε περιγράψει στο ειδικό αφιέρωμα για την Ιστορία του Χατζηκυριάκειου. Οι νεκροί είναι όλοι τυλιγμένοι είτε με λευκά σεντόνια είτε με ελληνικές σημαίες ώστε να καλύπτεται η φρικιαστική παραμόρφωση τους. 

Ο ζωντανοί περνούν μέσα, ακολουθούν πλήθος κόσμου, επίσημοι, Υπουργοί, Ναύαρχοι, Αντιναύαρχοι, πλήθος Αξιωματικών που φεύγουν από την διπλανή Σχολή Ναυτικών Δοκίμων και γεμάτοι αγωνία καταφθάνουν στον χώρο του Χατζηκυριάκειου. Λιγότεροι μεταφέρθηκαν στο Ζάννειο Νοσοκομείο. 

Σημειωτέον ότι και το Χατζηκυριάκειο είχε υποστεί κάποιες ζημιές εξ αιτίας της εγγύτητας του με τον τόπο εκρήξεως, όχι όμως τέτοιας έκτασης που να αναστείλουν την λειτουργία του.

Το Πρώτο Ανακοινωθέν:

Στις 15.00 δηλαδή τέσσερις ώρες μετά την φονική έκρηξη βγαίνει και το πρώτο ανακοινωθέν, το οποίο διαβάζοντάς το κάποιος σήμερα, θα δει ξεκάθαρα ότι ασχολείται με την υλική ζημία των σκαφών και όχι με τις ανθρώπινες απώλειες. Μην ξεχνάμε ότι βρισκόμαστε στο 1921 με μια Ελλάδα να βρίσκεται στην ουσία σε επιστράτευση από το 1912, με μικρά μόνο διαλείμματα ειρήνης, σε μια Ελλάδα που η επιβίωσή της, η ακεραιότητά της ακόμα και η ύπαρξή της είναι ταυτισμένα με την ισχύ των όπλων της. Με τα σημερινά δεδομένα μια τέτοια ανακοίνωση δεν θα ήταν αποδεκτή. Ουδεμία αναφορά περί των νεκρών και των τραυματιών, παρά ανησυχία για την πολεμική ικανότητα των σκαφών:

"Σήμερον την 10.45' συνέβη έκρηξις εις τας υποβρυχίους βόμβας  του αντιτορπιλικού "Λέων", αποτέλεσμα της οποίας, υπήρξε η καταστροφή του σκάφους, από του πρυμναίου ταχυβόλου και πρύμνηθεν. Ουδέν των ζωτικών μερών του σκάφους υπέστη ζημίαν. Δείται όμως επισκευών χρονικής τινός διάρκειας, αρκούντως μακράς. Το εγγύς αγκυροβολούν αντιτορπιλικό "Ιέραξ" υπέστη ελαφρότερας ζημίας και ουδέν ζημιούσας την μαχητικότηταν αυτού, δύναται δε να αποπλεύσει εις πάσαν ώραν. Η έκρηξις προήλθεν εξ υπαιτιότητος του Κελευστού τορπιλλομηχανικού του "Λέοντος" όστις, παρά τας υπάρχουσας διαταγάς, απεπειράθει να λύσει εκρηκτικά μηχανήματα των βομβών". 

Αμέσως μετά την έκρηξη διατάσσεται η εκφόρτωση των πυρομαχικών και των γαιανθράκων του "Λέοντος" με σκοπό την ρυμούλκησή του σε δεξαμενή προς επισκευή. Ανάμεσα στους νεκρούς βρέθηκε στην Ακτή Ξαβερίου και μια νέα γυναίκα που τα στοιχεία της δεν έγιναν ποτέ γνωστά.

 Μεταφορά νεκρών του Βασιλικού Ναυτικού. Συγγενείς ήθελαν να παραλάβουν τους νεκρούς και να τους θάψουν στις ιδιαίτερες πατρίδες τους. Το Β.Ν. με διαταγή του ανακοίνωσε ότι η παραλαβή νεκρών επιτρέπεται μόνο μετά το πέρας της τελετής με μόνη εξαίρεση τον Ανθυποπλοίαρχο Λάσκο που δόθηκε άδεια η κηδεία του να γίνει στην ιδιαίτερη πατρίδα του τα Μέγαρα

Η Πειραϊκή Κοινωνία της Ξαβερίου:

Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα των εφημερίδων όλη η συνοικία Ξαβερίου η οποία βρίσκονταν πλησιέστερα της εκρήξεως, υπέστη τις μεγαλύτερες ζημιές. Δέκα κατεστραμμένες οικίες συνέπεια της εκρήξεως, δύο οικίες που ανήκαν στον Καρανικόλα αν και ήταν καινούργιες κρίθηκαν ακατάλληλες ενώ σύμφωνα με την έκθεση του Α΄ Αστυνομικού Τμήματος Πειραιώς όλο τα τζάμια του Μεγάρου Γιαννουλάτου έσπασαν όπως και αυτά του οινοπνευματοποιείου του Μεταξά. Υπολογίζεται ότι πάνω από 200 άτομα μένουν άνευ στέγης κυρίως άτομα πρόσφυγες που ένα μόλις μήνα πριν (το Νοέμβριο του 1921) έχουν καταφθάσει στο Λιμάνι του Πειραιά (850 άτομα με το πλοίο ΕΛΣΗ) από την Κιλικία και διαμένουν σε πρόχειρα παραπήγματα.

Παραλειπόμενα της Κηδείας:

Συγγενείς ήθελαν να παραλάβουν τους νεκρούς και να τους θάψουν στις ιδιαίτερες πατρίδες τους. Το Β.Ν. με διαταγή του ανακοίνωσε ότι η παραλαβή νεκρών επιτρέπεται μόνο μετά το πέρας της τελετής με μόνη εξαίρεση τον Ανθυποπλοίαρχο Αγήσιλλον Λάσκο που δόθηκε άδεια η κηδεία του να γίνει στην ιδιαίτερη πατρίδα του την Ελευσίνα. 

Τα θύματα κηδεύτηκαν στην Βορειοανατολική πλευρά του Νεκροταφείου της Ανάστασης. Ο τότε Υπουργός Ναυτικών Μαυρομιχάλης λόγω της οδύνης των συγγενών και των λυγμών που ακούγονταν δεν κατάφερε να εκφωνήσει επικήδειο. Μετά το πέρας της τελετής ακολούθησαν ομοβροντίες απόδοσης τιμών. Στην Κηδεία παρέστη όλο το Υπουργικό Συμβούλιο, ο τότε Βασιλεύς Κωνσταντίνος και η ηγεσία του Β.Ν.

Πεπρωμένο φυγείν αδύνατον......

Το Ανιχνευτικό Αντιτορπιλικό "Λέων" ήταν ιδίου τύπου με το "Ιέραξ" (άλλα δύο ιδίου τύπου ήταν τα "Πάνθηρ" και "Αετός"). Το "Λέων" ήταν το πρώην αργεντινό TUCUΜΑΝ και είχε γίνει γνωστό και αγαπητό στον κόσμο από την συμμετοχή του στους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912 -13. Κατασχέθηκε το 1916 από τους Γάλλους (Γαλλική κατοχή του Πειραιά) και όταν η Ελλάδα βγήκε με το πλευρό των Συμμάχων έδρασε εκ νέου. Το 1919 είχε λάβει μέρος στις επιχειρήσεις της Κριμαίας. Το "Λέων" μετά το ατύχημα της 22ας Δεκεμβρίου του 1921 θα επισκευαστεί και θα γράψει νέες σελίδες δόξας στον πόλεμο του '40. Στις 18 Απριλίου του 1941 θα συγκρουστεί με το επιβατικό ΑΡΤΕΝΑ και θα εκραγούν πάλι δύο βόμβες βυθού. Το πρυμναίο τμήμα του που είχε επικολληθεί το 1921 θα ξαναποκοπεί και θα χάσουν την ζωή τους από αυτό το παρόμοιο δυστύχημα άλλοι δύο Αξιωματικοί. Θα βυθιστεί οριστικά στις 15 Μαίου του 1941 από γερμανικά αεροσκάφη στον όρμο της Σούδας.

Η τύχη του "Ιέραξ":

 Το έτερο πλοίο του δυστυχήματος είχε γράψει επίσης λαμπρές σελίδες μαχών ειδικά όταν στις 21 Οκτωβρίου του 1912 με Κυβερνήτη τον Αντιπλοίαρχο Βρατσάνο (Ψαριανό απόγονο ήρωα του 1821) θα ελευθερώσει τα Ψαρά.

 

(Πηγή: http://pireorama.blogspot.gr/2013/03/blog-post_23.html)